Asiatik datorren liztorra (III)

Juan Carlos Iturrondobeitia

Europan izan dugun liztor inbasiorik arrakastatsuenaren protagonistari eskaini diogun artikulu-sortari bukaera emango diogu gaurkoak. Asiatik datorren liztorra edo Vespa velutinaren jatorria eta ezaugarriak ikusi genituen Asiatik datorren liztorra (I) artikuluan. Velutinaren bizi-zikloa eta honen inbasioak eragindako ondorioak aztertu genituen gerora Asiatik datorren liztorra (II) artikuluan. Amaitzeko, inbasioaren aurkako irtenbideak ikusiko ditugu.

Habia-suntsiketak

Asiatik datorren liztorrari aurre egiteko, habia-suntsiketak dira oraindik ere metodorik eraginkorrenak. Hau da bidea Asiako liztorren populazioak murrizteko. Habiaren-suntsiketa lehenbailehen egin behar da azaroaren amaiera arte. Ale guztiak barnean daudela ziurtatzeko, gauez egitea gomendatzen da, epe horretan erabat gelditzen delako liztorren kanpoko jarduera.

1. irudia: Asiatik datorren liztorrak egindako habia. (Argazkia: CODDAC).

Asiatik datorren liztorra (II)

Juan Carlos Iturrondobeitia

Asiatik datorren liztorra edo Vespa velutinaren jatorria eta ezaugarriak ikusi genituen Asiatik datorren liztorra (I) artikuluan. Europan izan dugun liztor inbasiorik arrakastatsuenaren protagonistarekin jarraituko dugu. Velutinaren bizi-zikloa ikusiko dugu lehenik eta gerora, Asiako liztorraren inbasioaren ondorioak aztertzera ekingo diogu.

Bizi-zikloa

Monoginoak diren kolonien ziklo biologikoak urtebete irauten du. Hau da, erregina fundatzaile bakoitzak kolonia bakarra osatuko du (habia bat), eta handik urtebetera fundatzaile berriak sortuko dira, beste toki batzuetara joan eta habia berria egitera.

Erreginak izango direnak, saiatzen dira toki oso babestuetan, baso-eremuetan edo nekazaritza-eremuetan negua igarotzen. Horretarako, zuloak bilatzen dituzte lurzoruan, harri-zirrikituetan eta arrakaletan. Era berean, eraikinetan babestu daitezke. Negua bukatzen denean eta udaberriko baldintza klimatikoak onuragarriak direnean, erregina fundatzaile bilakatzen dira eta ahalik eta lasterren saiatzen dira habia primario bat eraikitzen, hibernazio-tokietatik gertu. Hori dela eta, oso ohikoa da erregina izango diren horiek habia primarioetan, leku estalietan, eraikinetan, garien edo bestelakoen tokietan, hormetan, zuhaixketan edo lurzoruetan egotea, bertan hibernatzen baitute. Erregina bakoitzak paperezko habia primario bat eratzen du, zelulosazko materiala ura eta listuarekin nahasita. Erreginak, habia horretan errundako 5-10 arrautzetatik sortuko dira lehen langile antzuak apirila-maiatza tartean. Haiek izango dira hurrengo larbak elikatzeko harrapakinak lortuko dituztenak. Hortik aurrera, errutea izango da erreginak izango duen zeregin bakarra, eta horrela, kolonia handituz joango da.

1. irudia: Vespa velutina edo Asiako liztorren erregina fundatzaile bakoitzak kolonia bakarra osatzen du, habia bat.

Asiatik datorren liztorra (I)

Juan Carlos Iturrondobeitia

Asiako hego-ekialdean du jatorria, baina gaur egun bere kokapen naturaletik at egiten ari da, alegia, Bangladesh, Butan, Txina (Hong Kong Barne), India, Indonesia, Korea, errepublika, Laos, Malasia, Birmania, Tailandia, eta Vietnam horietatik kanpo ari da hedatzen.

Frantziako Lot-et-Garonne departamenduan antzeman zen lehen aldiz Europan 2006an, eta harrezkeroztik kontinente honetan inoiz gertatu den liztor-inbasiorik arrakastatsuena izan da ziur aski velutinaren inbasio hau.

1. irudia: Vespa velutina edo Asiako liztorra. (Argazkia: Danel Solabarrieta).

Ez dago argi nondik sartu ziren Europara, baina hala ere, badirudi hibernatzen zeuden erreginak nahi gabe ekarriko zituztela Txinatik (Ekialde Zhejiangetik edo Jiangsu probintziatik). Beharbada erregina bakar bat sartzea ere nahiko izango zen. Seguruenik, nekazaritza-produktuetan, egur artean edota zeramikazko artikuluetan ekarriko zituzten 2004 baino lehenago Burdeoseko portura. Edonola, baliteke beste sarrera batzuk ere egon izana Portugal edo Galiziatik. Liztorraren hedapena oso azkarra izan da Frantzian, ikusi baitzuten 2011n departamenduen %50ean zeudela (101 departamentuetatik 50etan). Gero, Frantziatik gertura joan ziren, hau da, Belgika eta Italiara. Portugalen eta Iberiar Penintsulan, velutinaren milaka aipu egon dira.